Kościół św. Bartłomieja w Staszowie

---

Historia

W Staszowie historia kościoła św. Bartłomieja sięga początków XIII wieku, kiedy to powstała pierwsza drewniana świątynia. Niestety, w wyniku najazdu Tatarów w 1241 roku, kościół ten uległ zniszczeniu. W jego miejsce w latach 1342–1343 zbudowano nową, murowaną świątynię w stylu gotyckim, której fundatorką była Dorota Tarnowska, dziedziczka terenów Staszowa. W 1345 roku biskup krakowski, Jan Grot ze Słupowa, dokonał konsekracji tejże świątyni.

Budowla została zorientowana w ten sposób, że główne wejście ulokowane jest od strony zachodniej, natomiast ołtarz zwrócony został na wschód. W 1610 roku, z inicjatywy Gabriela Tęczyńskiego, do kościoła dobudowano wieżę o kwadratowym kształcie. Na gzymsie koronującym wieżę znajduje się astragal, który wykonano techniką sgraffito. W 1625 roku kościół przeszedł kolejne zmiany, podczas których wykonano nowe sklepienia oraz podziały przestrzenne, a wnętrze zostało gruntownie przekształcone. Ołtarz główny, utrzymany w stylu późnobarokowym, nawiązuje do wizerunku Ukrzyżowanego Chrystusa, a na zasuwie znajduje się przedstawienie świętego Bartłomieja.

Kościół doświadczył zniszczeń w 1657 roku, kiedy to został zdewastowany przez wojska siedmiogrodzkie i kozackie, będące pod dowództwem Jerzego II Rakoczego. Jakby tego było mało, w latach 1770–1780 na nowo przekształcono jego wnętrze.

Kaplica Matki Boskiej Różańcowej

Ten zabytek sakralny jest jednym z najcenniejszych w Staszowie. W latach 1610–1625, z inicjatywy Katarzyny z Leszczyńskich Tęczyńskiej, zbudowano kaplicę Matki Bożej Różańcowej, znaną również jako kaplica Tęczyńskich, zlokalizowaną po północnej stronie kościoła. Kaplica ta, stanowiąca przykład manieryzmu krakowsko-pińczowskiego, została zaprojektowana na rzucie kwadratu, z dachem w formie kopuły z latarnią. Jej ośmioboczny kształt na zewnątrz kontrastuje z wewnętrzną kolistością.

Efekt wysokiego sklepienia potęgują lekko nachylone ku środkowi ściany. W późnobarokowym ołtarzu kaplicy, datowanym na drugą połowę XVIII wieku, umieszczono obraz Matki Boskiej Różańcowej z Dzieciątkiem. Fasada kaplicy ozdobiona jest pasami boniowania wykonanymi z piaskowca. Kaplicę wspólnie ufundowaliAndrzej i Katarzyna Tęczyńscy, planując, aby spełniała funkcję grobową. W latach 2005-2006 przeprowadzono jej renowację.

Plebania i dzwonnica

Zespół kościelny wzbogacił się w 1825 roku o plebanię, która została wzniesiona frontem do ulicy Szpitalnej. W 1944 roku znajdował się w niej punkt szpitalny. Dwa lata później, w 1829 roku, dobudowano dzwonnicę od strony zachodniej. Oba obiekty zbudowane są w stylu klasycystycznym i zostały zaprojektowane przez inżyniera Feliksa Popławskiego. Na ścianie dzwonnicy umieszczono tablicę dedykowaną proboszczowi parafii Julianowi Brzozowskiemu.

XX i XXI wiek

W 1907 roku, dzięki staraniom ks. Wawrzyńca Sieka, powstała od południa boczna kruchta w stylu eklektycznym. Równocześnie, w tym samym stylu, zbudowano wolnostojący dom pogrzebowy, czyli kostnicę, po stronie północnej. Cały zespół kościelny otoczony został potężnym murem z kamienia. Pomimo burzliwych wydarzeń wojennych w pierwszej połowie XX wieku, kościół nie doznał większych zniszczeń. Kolejne renowacje miały miejsce w 1972 oraz w 1990 roku, kiedy to ściany i sufit ozdobiono barwnymi malowidłami. Najbardziej gruntowną renowację przeprowadzono w latach 2001–2011.

---

Oceń: Kościół św. Bartłomieja w Staszowie

---